Son dönemde çalıştığım tüm kurumlarda tedarikçi bağımlılığının yüksek görüyorum. Dahili operasyon risklerinin kabul edilebilir görülmemesi ya da dahili operasyon yönetiminin görece zor olarak tanımlanması nedeniyle dış kaynaklarla çalışma kararlarının giderek yaygınlaşması başkaca riskleri ortaya çıkıyor. Ancak yine gördüğüm o ki, bu riskler maalesef hali hazırda hesaplanmış değil ya da şu anda evdeki hesap çarşıya uymuyor. 

Risk yönetimi dilinde, bu operasyon bir risk yönetimi stratejisidir ve 'Riski Transfer Etme' stratejisi olarak adlandırılır. Transfer etme stratejisi ise, belirli analiz ve kurallara dayandırılmalıdır. Analiz ve kurallar olmaksızın, maliyet avantajı, uzmanlığa ulaşma vb 'hedeflere' dayandırıldığında maalesef sorunlar yaşanır.

Tedarik süreçleri ile ilgili risklerin, son yıllarda çokça konuşuluyor olmasının sebebi budur. 10 yıl öncesine şöyle bir dönüp baktığınızda tedarik zinciri konusunun popüler olduğu zamanları hatırlayacaksınız. Ve tabi bu konunun da popüler kültüre yenik düştüğünü kolayca görebileceksiniz. Küresel raporlardan esinlenerek popüler hale getirdiğimiz konu başlıklarının ülkemize yansıması yaklaşık 10 yıl alıyor. Biz henüz bilgiye hazır olmadığımız bir zamanda hızlıca alıp tüketiyoruz. İhtiyacımız olduğunda ise çoktan duyarsız hale geliyoruz. Bu gerçekten büyük bir sorun.

Gördüğüm o ki, tedarik zinciri risklerinin zirveye doğru çıkmaya başladığı dönemi henüz yaşıyoruz ve kurumlarımız bu risklere hazır değiller. Ekonomik, politik ve sosyolojik ortamdaki değişim hızı da bu hazır olmayışlık haline tuz biber ekiyor. 

Hadi bir örnek verelim de taşlar yerine otursun; araç kiralama hizmetleri, sigorta hizmetleri vb. 

Önceleri, kendi kaynakları ile beslenen ya da kendi kendini tamamlayan sektörlere sahip şirketler, 3. taraf operasyonların getirdiği maliyet ve yönetim kolaylığı avantajı ile büyük bir değişime uğradılar. 

Riski transfer ettiniz.... Riski transfer ettiğiniz taraflar sizin kabul edemediğiniz riskleri yönetmek için yeterli kapasiteye ulaşabildiler mi? 

Tabi ki hayır. Bugün, tüm değişimlerde hızlı ve büyük etkilere maruz kalıyor oluşunuz sebebi işte bu. Henüz farkında olmasanız bile el kulağında, yakın zamanda yaşanabilir maruziyetlerle muhtemelen farkına varacaksınız. 

Hal böyle iken;

- Sözleşme yönetimi süreçlerinizi gözden geçirin; sözleşmeye cezai madde koymakla yetinmeyin. Tazmin edebilirliğinizi de düşünün, ya yıllar alırsa?

- İç kaynaklarınızı yeniden gözden geçirin, ne durumdasınız? Olası bir krizde, 'Hallederiz!' diyebilir misiniz? 

- İnsan kaynaklarınızı gözden geçirin. Muhtemelen yüksek tecrübeye sahip çalışanlarla berabersiniz. Karar, yetki, sorumluluk, operasyon tek elde toplanmış durumda, zaten operasyonu dışarıda yürüttüğünüz için sorun değildi di mi?. Peki hala değil mi? 

- Tedarikçilerinizin kurumsallığını, risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerini, ESG sistemlerini sorgulayın. 

Aksiyon almak için geç kalmayın.